Thuốc an thần và một số lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc

Thuốc an thần là loại thuốc thuộc nhóm thuốc kê đơn, vì thế khi sử dụng thuốc cần có sự chỉ định của bác sĩ để tránh xảy ra một số tác dụng không mong muốn. Một số trường hợp lạm dụng thuốc không những không có tác dụng an thần mà còn gây kích thích thần kinh rất mạnh. Hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây để hiểu hơn về thuốc an thần!

Thuốc an thần và phân loại thuốc an thần

Thuốc an thần là loại thuốc dùng để trấn an tinh thần, điều chỉnh tâm trạng. Các thuốc an thần thường có tác dụng làm chậm hoạt động của não bộ giúp điều hòa, làm dịu và an thần kinh.

Thuốc an thần có tác dụng trực tiếp lên hệ thống thần kinh trung ương, giúp kích thích hoặc ức chế thần kinh phục vụ cho mục đích phòng và chữa bệnh. Thuốc được sử dụng cho các trường hợp khó ngủ, căng thẳng thần kinh, tâm thần phân liệt và người bị chấn thương sau tai nạn. Trong một số trường hợp, thuốc an thần còn được sử dụng phối hợp để gây mê trước phẫu thuật.

Có rất nhiều nhóm thuốc an thần, trong đó có một số loại điển hình như sau.

Thuốc an thần dẫn xuất acid Barbituric

Các Barbiturat là loại thuốc an thần có khả năng an thần kinh, làm cho giấc ngủ đến nhanh, tạo ra giấc ngủ gần như giấc ngủ sinh lý. Thuốc ngủ dẫn xuất acid Barbituric khi dùng với liều cao có khả năng làm giảm phản xạ đa synap, ức chế tủy sống và làm giảm áp lực dịch não tuỷ.

Trong cấu tạo của não có hệ lưới bao gồm phần trước hoạt hóa và phần sau có tính ức chế. Barbiturat có khả năng ức chế chức năng dẫn truyền của hệ lưới và chọn lọc những thông tin từ bên ngoài vào vỏ não. 

Ngoài ra, Barbiturat cũng có tác dụng gián tiếp thông qua các chất dẫn truyền thần kinh ức chế của não gọi là axit gamma - butyric (GABA). Đồng thời làm tăng thời lượng mở kênh Cl giúp cho ion Cl - xâm nhập ồ ạt vào trong tế bào thần kinh, gây ưu cực hóa. Từ đó làm giảm các xung động thần kinh, làm giảm sự quá tải của hệ thần kinh, giúp giải tỏa căng thẳng, an thần.

Các Barbiturat là loại thuốc an thần được sử dụng rất phổ biến

Thuốc an thần loại Benzodiazepines

Nhóm thuốc an thần loại này thường được sử dụng khá phổ biến. Một số biệt dược có thể kể đến như Diazepam, Flurazepam, Alprazolam hay Lorazepam.

Các thuốc an thần nhóm Benzodiazepin có khả năng tác động trực tiếp lên GABA, liên kết với các receptor của chất dẫn truyền thần kinh này, thay thế và hoạt động như một chất chủ vận của GABA. Chúng làm tăng hoạt động của GABA, tăng ức chế sau synap, tăng tần suất mở kênh clo.

Do đó, thuốc có tác dụng tăng cường ức chế chức năng não bộ, an thần kinh, gây ngủ.

Benzodiazepin hoạt động dựa trên cơ chế tác động trực tiếp lên GABA

Thuốc ngủ Z - drugs

Thuốc ngủ Z - drugs là loại thuốc an thần gây ngủ mới có cấu trúc hoá học tương tự như Benzodiazepin. Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác động đến một khu vực nhất định trong não. Không giống như Benzodiazepin thông thường, thuốc ngủ Z - drugs có ít tác dụng không mong muốn và người bệnh cũng ít có nguy cơ bị lệ thuộc vào thuốc hơn.

Một số hoạt chất của nhóm thuốc này bao gồm Zolpidem, Zaleplon hay Eszopiclone. Trên thực tế cho thấy, nhiều bệnh nhân sử dụng các thuốc an thần gây ngủ Z - drugs vẫn có nguy cơ lệ thuộc vào thuốc và gặp một số tác dụng phụ như choáng váng, khô miệng hay rối loạn tiêu hoá.

Thuốc ngủ Z - drugs là loại thuốc an thần gây ngủ thế hệ mới

Những tác dụng phụ có thể gặp phải khi sử dụng thuốc an thần

Các thuốc an thần thường có rất nhiều tác dụng phụ. Một số tác dụng không mong muốn thường gặp khi sử dụng thuốc an thần phải kể đến như ngủ gà ngủ gật, chóng mặt, mờ mắt, phản xạ chậm và khó tập trung.

Việc sử dụng thuốc trong một thời gian dài có thể để lại những hậu quả nặng nề. Điển hình như người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng của trầm cảm, mất cân bằng cảm xúc, tuyệt vọng thậm chí có thể có ý định tự tử. Bên cạnh đó, dùng thuốc an thần kéo dài cũng làm suy giảm chức năng gan do tổn thương mô, cơ quan.

Bên cạnh đó, dùng thuốc an thần trong một thời gian dài có thể gây hiện tượng quen thuốc, nghiện thuốc và phụ thuộc vào thuốc. Khi đó, có thể người bệnh sẽ xuất hiện một số triệu chứng như dễ cáu gắt, tăng cảm giác lo âu, không thể ngưng sử dụng thuốc và lên cơn co giật.

Sử dụng thuốc an thần kéo dài có thể khiến người bệnh phụ thuộc vào thuốc

Một số lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc an thần

Chính vì những tác dụng phụ vô cùng nguy hiểm như vậy nên người đang dùng thuốc an thần cần hết sức thận trọng. Những người bị mất ngủ thông thường không nên lạm dụng thuốc. Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc khi có sự chỉ định của bác sĩ điều trị. Tuyệt đối không được tự ý uống thuốc, thay đổi liều dùng thuốc tránh tình trạng quá liều, sốc thuốc hay nghiện thuốc.

Thông thường, thời gian sử dụng thuốc an thần kéo dài không quá 4 tuần. Người bệnh nên tuân thủ điều trị theo đúng liệu trình để đạt hiệu quả mong muốn và hạn chế tác dụng phụ. Đặc biệt, người bệnh không nên sử dụng thuốc với liều quá cao do có thể xảy ra tình trạng quen thuốc, lạm dụng thuốc hoặc gây ra một số triệu chứng sốc, nghiện thuốc an thần.

Khi sử dụng thuốc với liều cao, người bệnh cần được giảm liều từ từ, tránh ngưng thuốc đột ngột gây choáng váng, phụ thuộc thuốc.

Các vị thuốc thảo dược dùng làm thuốc an thần

Trong dân gian vẫn thường lưu truyền một số vị thuốc giúp an thần và giúp não bộ hoạt động tốt. Trong đó phải kể đến một số thảo dược quý như hợp hoan bì, táo nhân, đại táo. Đây là những vị thuốc quý có tác dụng bổ khí, dưỡng tâm, an thần cực kì hiệu quả. Đặc biệt, dược liệu hợp hoan bì đã có nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh tác dụng bổ sung dinh dưỡng cho các tế bào não bộ, làm cân bằng nồng độ serotonin trong cơ thể, giúp an thần, gây ngủ rất tốt.

Hợp hoan bì là dược liệu quý thường được dùng làm thuốc an thần

Bài viết đã trình bày sơ lược về một số loại thuốc an thần, công dụng, tác dụng phụ và một số lưu ý khi sử dụng thuốc. Bên cạnh những thuốc an thần, bạn cũng có thể sử dụng một số vị dược liệu quý giúp điều trị các chứng bệnh tâm thần kinh rất hiệu quả.

Nếu còn bất cứ thắc mắc gì cần giải đáp, hãy để lại bình luận phía dưới để được các chuyên gia tư vấn miễn phí!

Tài liệu tham khảo:

https://www.healthline.com/health/sedatives

https://www.medicalnewstoday.com/articles/sedatives

https://www.nhlbi.nih.gov/news/2019/study-sticky-gene-sheds-light-how-certain-sedatives-work